کود سبز چیست ؟
در کشاورزی، کود سبز (به انگلیسی: Green manure) به گیاهانی گفته میشود که قبلاً ریشه کن شدهاند و اغلب از قبل در زیر خاک قرار داده شدهاند. این گیاهان در حال مرگ از نوع گیاهان پوششی هستند که عمدتاً برای اضافه کردن مواد مغذی و مواد آلی به خاک پرورش داده میشوند. نوعاً، یک گیاه که به عنوان کود سبز استفاده میشود برای مدت خاصی پرورش داده میشود و سپس در حالی که سبز است یا کمی بعد از گل دادن، شخم زده و با خاک ادغام میگردد. محصولات کود سبز عموماً با کشاورزی آلی مرتبط هستند و برای سیستمهای کشت سالان که قرار است پایدار باشند، ضروری به حساب میآیند.
یکیدیگرازراههایافزایشمادهآلیخاکبرایپرورشزعفرانچهبصورتسنتیوچهبصورتگلخانهایاستفادهاز
کودسبزدرتناوبزراعیمیباشد.
منظورازکودسبزکاشتیکگیاهقبلازکشتپیاززعفراندرمزرعهوسپسشخمزدنگیاهدرخاکپسازرشدکافیو
بدونبرداشتمحصولاست.
اثرکودسبزبرخصوصیاتفیزیکیخاکهمانندکودحیوانیمیباشد.
چه گیاهانی برای تهیه کود سبز مناسب هستند ؟
1- دارایرشدسریعیبودهومدتکوتاهیزمینزراعیرااشغالکنند.
2- پرشاخوبرگ،شادابوسرشارازموادغذاییباشدتاهمباسایهخودمانعسبزشدنبذرعلفهایهرزشوندوهمزیر
خاکبردنآنهابهسادگیانجامگیرد.
3- کمتوقعبودهوبرایحداکثررشدخودبهکودحیوانییاشیمیاییکمتریاحتیاجداشتهباشند.
4- نیازآبیآنهابسیارکمباشدکهاینویژگیدرمناطقگرمسیریوخشکاهمیتبیشتریدارد.
مهمترین گیاهانی که به عنوان کود سبز مورد استفاده قرار میگیرند
مهمترینگیاهانیکهبعنوانکودسبزدرکشتآبیمورداستفادهقرارگیرندعبارتنداز
خلر،لوبیاروغنی،انواعلوبیا،چاودار،شبدر،جووگندمسیاه.
روش های کشت کود سبز
کود های سبز را بر حسب شرایط مختلف می توان به طور کلی به دو صورت اصلی و میانه کشت کرد. از جمله مزایای انتخاب روش صحیح کشت این است که هم از فاصله زمانی موجود بین برداشت و کاشت نباتات زراعی استفاده بیشتر شده و هم از خاک و از رطوبت موجود در آن به طور کامل استفاده می برند و ادوات و ماشین آلات کمتری هم به کار گرفته می شود.
الف- کشت اصلی کود سبز
منظور از کشت اصلی آن است که، مانند گیاهان زراعی، کود سبز هم در فصل معین و به صورت یک زراعت اصلی یا تنها کاشته شود. زمان کشت اصلی می تواند پاییز و یا در بهار باشد. جز در مورد گیاهانی مثل ذرت، ذرت خوشه ای و یا یونجه که در بهار کشت می شوند، کشت دیگر کود های سبز در پاییز انجام می گیرد.
قابل ذکر است در مواردی که از کشت یک کود سبز نتیجه مطلوبی به دست نمی آید، توصیه می شود که دو گیاه را به صورت مخلوط با هم به عنوان کود سبز کشت کرد. لازم است که این دو گیاه از نظر خصوصیات زراعی مثل رشد و نمو شاخه، برگ و ریشه و همچنین خصوصیات آب و هوایی و نیاز های غذایی هماهنگی خاصی با یکدیگر داشته باشند. بهترین مثال از کشت مخلوط یولاف و نخود فرنگی و یا چاودار و ماشک است.
ب- کشت میانه کود سبز
کشت میانه در فاصله زمانی بین برداشت و کشت دو گیاه زراعی متوالی انجام می گیرد. اگر این کود سبز بعد از یک گیاه صیفی در اواخر تابستان یا اوایل پاییز کشت شده و دوران رشد آن تا زمستان یا حتی بهار سال آینده که زمین برای زراعت گیاه اصلی بعدی آماده می شود، ادامه یابد به آن ها کشت میانه زمستانه می گویند. مانند انواع غلات به خصوص جو، چاودار، ماشک گل خوشه ای، چچم ریشک دار، شبدر گل میخکی و…
اگر کود سبز در فاصله بین برداشت زراعت اصلی پاییزه سال قبل و کاشت زراعت اصلی پاییزه سال بعد کشت شود، به آن کشت میانه تابستانه می گویند. (کاشت در اواخر بهار و برداشت در اواخر تابستان یا اوایل پاییز) مانند انواع شبدر، شلغم، چغندر علوفه ای، ذرت خوشه ای و…
مزایای استفادهازکودهایسبز
تامینمادهآلیخاک
افزایشازت
حفاظتازخاک
تامینموادبیوشیمیاییخاک
زمان مصرف کود سبز
کود سبز را حداقل دو ماه قبل از کاشت محصول اصلی به خاک بر میگردانند. هرچه درصد مواد خشبی کود سبز بیشتر و ازت آن کمتر باشد، می بایستی با فاصله زمانی طولانی تری از کاشت محصول اصلی به خاک برگردانده شود. در صورتی که از گیاهانی مثل یونجه یا شبدر بعنوان کود سبز استفاده می شود می بایستی ابتدا آنها را با ماشین آلاتی مانند کولتیواتور پنجه غازی از پائین طوقه قطع نمود تا خشک گردند و یا آنها را با علف کش راند آپ یا توفوردی خشک کرد و ۳ تا ۴ هفته بعد از طوقه کن کردن یا تیمار با علف کش در وضعیت گاورو بودن خاک شخم شوند.
در غیر این صورت رشد مجدد این گیاهان به وقوع پیوسته و به صورت علف هرز در خواهند آمد. هیچگاه نبایستی کود سبز را بعنوان علوفه برداشت و یا مورد چرای دام قرار داد. این عمل باعث خروج مواد غذائی از خاک گشته و ممکن است رشد و عملکرد محصول بعدی را نقصان دهد. چرای دام یا یک برداشت مختصر علوفه از کود سبز هنگامی امکان پذیر است که کود شیمیائی کافی به خاک داده شود و آیش فصلی موجود اجازه رشد مجدد و کافی را به کود سبز بدهد.
شرایط برگرداندن کود سبز به زمین
۱–بهتراستکودسبزراپیشازبرگرداندنوشخمزدن،غلطکبزنید
۲-شخم زدن باید در جهت خط غلتک انجام گیرد زیرا در غیراینصورت گیاه کاملا دفع نشده و مقدار زیادی از آن در مجاورت هوا خشک شده و از بین میرود
۳–پسازشخمودفنکودسبزبایدزمینرانیزغلطکزدتابامساعدشدنشرایطتهویهزمین،پوسیدنکودتسریعشود